Thực đơn

I. Nhận định tình hình thời tiết

Theo dự Báo của Đài Khí tượng thủy văn Hà Tĩnh từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2020, khả năng 4-5 cơn bão ảnh hưởng đến thời tiết đất liền và 1-2 cơn bão ảnh hưởng đến khu vực Hà Tĩnh; nhiệt độ trung bình cao hơn TBNN khoảng 0,5-10C, không khí lạnh khả năng xuất hiện sớm, đợt rét đậm rét hại đầu tiên khả năng vào cuối tháng 12/2020; lượng mưa các tháng 10 và 11 cao hơn TBNN từ 10-20%; Sản xuất vụ Đông 2020 đang đứng trước nguy cơ rủi ro do các yếu tố thiên tai bất thuận gây ra và diễn biến phức tạp của các đối tượng dịch hại cây trồng.

II. Dự báo tình hình dịch hại

1. Trên cây ngô

1.1. Sâu keo mùa thu : Sâu phát sinh gây hại liên tục trong cả quá trình sinh trưởng, phát triển cúa cây ngô, hại nặng từ giai đoạn 3 lá đến xoắn nõn. Nếu độ ẩm cao, nhiệt độ thấp thì thời gian pha sâu non kéo dài khoảng 30 ngày (trung bình 14-21 ngày). Sâu non sau khi nở chui thẳng vào ngọn cây ngô, nằm sâu trong nõn, hại mạnh nhất giai đoạn sâu tuổi 4 đến tuổi 6, sâu gây hại từ trong ra ngoài, phần ngọn cây ngô thường bị cắn đứt trước, sau đó sâu ăn khuyết  dần các lá tiếp theo, cây sẽ sinh trưởng chậm và có thể chết héo do không còn khả năng quang hợp. Đặc biệt của sâu keo mùa thu là trưởng thành có sức đẻ trứng lớn (1.000-2.000 quả) và gối lứa liên tục nên công tác phòng trừ gặp khó khăn. Do đó, thường xuyên theo dõi quá trình phát dục của sâu để chủ động phòng trừ ở pha trưởng thành bằng bẫy chua ngọt khi trưởng thành rộ và sau khi thu hoạch.

1.2. Sâu xám: Gây hại ở tất cả các vùng trồng ngô vào giai đoạn cây con. Sâu thường gây hại vào ban đêm, sâu tuổi 1- 3 ăn lá ngô non hoặc gặm xung quanh thân ngô. Tuổi 4 trở đi sâu phá mạnh, cắn đứt ngang thân ngô non kéo xuống đất. Khi cây ngô đã lớn sâu thường đục vào thân cây chui vào bên trong ăn phần non, phần mềm của ruột cây làm cho cây bị héo lá đọt và chết. Sâu gây  hại từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau.

1.3. Sâu đục thân, đục bắp: Sâu hại suốt quá trình trình trưởng cây ngô, cao điểm gây hại từ khi ngô trổ cờ đến hình thành bắp, sâu non tuổi 1, tuổi 2 cắn thủng lá nõn hay cuống cờ làm cờ bị gãy, từ tuổi 3 trở đi, sâu đục vào trong thân cây làm cho cây suy yếu, còi cọc, phát triển kém hoặc đục vào bắp cắn phá hạt làm giảm năng suất và chất lương hạt.

1.4. Rệp cờ: Rệp hút nhựa ở trên nhiều bộ phận của cây như lá non, bông cờ, lá bi, nõn ngô, bẹ lá làm cho cây ngô mất hết dinh dưỡng, cây trở nên còi cọc, yếu ớt, bắp bé. Rệp gây hại các vụ ngô trong năm, thường gây hại từ khi cây ngô 8, 9 lá đến khi thu hoạch. Rệp phát triển nhanh và gây hại mạnh khi nguồn thức ăn đầy đủ, nhất là những ruộng ngô gieo dày, ẩm độ không khí trong ruộng cao hoặc ruộng ngô bị hạn. Rệp ngô còn là môi giới truyền virut gây bệnh khảm lá, đốm lá ngô.

1.5. Bệnh khô vằn: Bệnh thường gây hại từ thời kỳ cây 6 - 7 lá, sau đó phát triển mạnh tăng nhanh tỷ lệ bệnh vào thời kỳ ra bắp đến khi thu hoạch làm khô chết cây non hoặc thối hỏng bắp ngô. Bệnh phát sinh phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết có mưa, ẩm độ cao, trên những ruộng ngô gieo trỉa dày.

1.6. Bệnh lùn sọc đen Phương Nam: Cây bị bệnh có biểu hiện  cây thấp, lùn, lá ngọn xoăn, mép lá rách hình V ngược, lá có màu xanh đậm, phiến lá dày và giòn hơn, một số cây xuất hiện chồi phụ ở gốc. Từ giai đoạn 5-7 lá, cây bị bệnh có u sáp sần sùi trên đốt thân, dọc gân lá ở mặt sau lá, bộ lá xếp xít nhau.

* Biện pháp phòng trừ:

-  Sâu keo mùa thu:Làm sạch cỏ dại xung quanh vùng trồng ngô. Đối với những vùng chủ động nước tiến hành luân canh ngô - lúa để tiêu diệt nhộng trong đất. Sử dụng các biện pháp thủ công để phòng trừ như: làm bẫy (bẫy đèn, bẫy chua ngọt) để diệt trưởng thành. Kiểm tra, giám sát đồng ruộng để phát hiện ổ trứng, ngắt tiêu hủy. Khi mật độ sâu cao tiến hành phòng trừ bằng các loại thuốc hóa sau: Agfan 15 EC, Clever 150 SC, Obaone 95 WG, Match 50 EC, Radiant 60 SC,... 

-  Sâu xám : Vệ sinh cỏ dại trong ruộng và xung quanh bờ. Đối với những diện tích chưa gieo trỉa tiến hành cày bừa, xới ruộng, phơi đất để diệt sâu nhộng trước khi xuống giống; đối với những diện tích mới xuống giống đến 4 lá, điều tra phát hiện kịp thời và tiến hành phòng trừ khi mật độ sâu cao bằng một trong các loại thuốc hóa học sau: Clever 150SC, Virtako 40WG, Voliam Targo 063SC, Tasieu 1.9EC...

 -  Đối với sâu đục thân, đục bắp:

Sau khi thu hoạch phải tiến hành xử lý, thân, lá kịp thời để tiêu diệt sâu non, nhộng nằm bên trong thân . Vệ sinh đồng ruộng, cày bừa phơi ải, làm đất kỹ trước khi gieo hạt để tiêu diệt nhộng trong đất. Dự tính dự báo chính xác thời gian vũ hóa, thời gian trứng nở để phòng trừ kịp thời, hiệu quả, một số loại thuốc phòng trừ sâu đục thân như: Vitako 40WG, Clever 150SC, Padan 95SP, …

- Đối với bệnh lùn sọc đen : Thường xuyên kiểm tra, giám sát các vùng trồng ngô để phát hiện kịp thời cây bị bệnh, tiến hành nhổ, thu gom, tiêu hủy những cây bị bệnh để tránh lây lan ra diện rộng; trường hợp ruộng bị nặng, thực hiện cày vùi toàn bộ diện tích bị hại. Đồng thời theo dõi chặt chẽ diễn biến của rầy lưng trắng và tiến hành phun thuốc BVTV khi rầy xuất hiện, sử dụng một trong các loại thuốc: Sutin 5EC, Azorin 400WP, Ba đăng 300WP, Chess 50 WG, Bassa 50EC,…

2. Cây rau

2.1. Sâu tơ:

          Sâu tơ là loài gây hại nguy hiểm đối với rau họ hoa thập tự, sâu gây hại suốt quá trình sinh trưởng của rau. Sâu phát sinh gây hại từ tháng 9 đến tháng 4 năm sau, cao điểm gây hại từ tháng 1 đến tháng 3. Sâu tơ là đối tượng dễ kháng thuốc, vì vậy khi sử dụng thuốc hóa học cần phun luân phiên các loại thuốc để đảm bảo phòng trừ hiệu quả.

         2.2. Sâu khoang : Làsâu ăn tạp gây hại trên tất cả các loại rau, sâu thường phát sinh gây hại ngay từ đầu vụ và gây hại nặng từ tháng 8 đến tháng 11, nhiệt độ và ẩm độ cao là điều kiện thuận lợi cho sâu non phát sinh gây hại.

         2. 3. Sâu xanh bướm trắng:  Gây hại trong suốt quá trình sinh trưởng của cây rau, nhưng hại nặng trên su hào, bắp cải vào tháng 11, tháng 12. Mật độ sâu phát sinh trên đồng ruộng có liên quan chặt chẽ với nhiệt độ, ẩm độ không khí và lượng mưa. Mưa phùn hoặc ẩm độ cao kết hợp với nhiệt độ 25- 280C và có nắng nhẹ là điều kiện thuận lợi cho sâu xanh bướm trắng phát triển và gây hại nặng trên rau họ hoa thập tự.

         2.4. Bọ nhảy: Là đối tượng gây hại chủ yếu trên cây cải, hại nặng giai đoạn cây con trong vườn ươm và các ruộng rau sản xuất cuối vụ, đơn lẻ. Bọ nhảy trưởng thành ăn lá non thành những lỗ tròn nhỏ khắp mặt lá làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến phẩm chất rau; sâu non ăn các rễ phụ, đục vào gốc và rễ chính làm cây sinh trưởng kém, nếu mật độ sâu cao có thể làm cây héo và chết nhất là cây con.

          2 .5. Rệp muội: Là đối tượng gây hại phổ biến trên rau, hại nặng trên trà rau vụ muộn, từ cuối tháng 11 đến cuối tháng 12, trong điều kiện khô hạn rệp càng phát sinh phát triển mạnh. Ngoài gây hại trực tiếp rệp muội còn là đối tượng môi giới truyền bệnh virut cho rau.

            2. 6. Bệnh lở cổ rễ: Bệnh có thể tấn công suốt giai đoạn sinh trưởng của cây, thường gây thiệt hại cho cây con, làm cỏ thân bị úng và teo tóp lại, cây bị ngã ngang nhưng lá vẫn còn xanh tươi, sau đó mới héo lại. Bệnh thường tấn công mạnh vào 5-10 ngày sau gieo. Đặc biệt trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, độ ẩm cao hoặc mưa nhiều, nhất là trên các vùng đất cát, đất thịt nặng, đất chặt bí, những vùng đất ẩm ướt, trũng, thoát nước kém bệnh phát triển mạnh.

         2.7. Bệnh sương mai: Bệnh gây hại chủ yếu trên cây rau họ cà, họ hoa thập từ, bệnh hại nặng giai đoạn phát triển thân, lá, ra hoa, đậu quả trở đi, điều kiện thời tiết ẩm độ không khí cao, đặc biệt xuất hiện sương mù, biên độ nhiệt độ ngày và đêm chênh lệch lớn (từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau) tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh phát sinh gây hại.

         2.8. Bệnh thán thư: Gây hại trên nhiều loại cây rau nhưng hại nặng nhất trên cây ớt, bệnh gây hại trên nhiều bộ phận của cây như lá, thân và quả, bệnh nặng làm chết cây con, rụng lá và thối trái. Thời tiết nóng ẩm, ruộng thoát nước kém, trồng dày, bón phân không cân đối là điều kiện thuận lợi cho bệnh phát sinh gây hại nặng.

            2.9. Bệnh thối nhũn: Bệnh do vi khuẩn gây ra, vết bệnh đầu tiên thường xuất hiện ở các cuống lá già phía dưới gần mặt đất, tạo thành những đốm mọng nước, sau đó thối và nhũn. Vết bệnh theo cuống lá phát triển lên phía trên làm cho cả lá bị vàng và thối nhũn. Bệnh phát sinh phát triển mạnh ở đất trồng đã nhiễm bệnh vụ trước, thời tiêt nóng ẩm, ruộng không thoát nước, rễ phát triển kém cũng làm cho bệnh nặng hơn.

        * Biện pháp phòng trừ:

          - Đối với nhóm sâu ăn lá (sâu tơ, sâu khoang, sâu xanh bướm trắng): Vệ sinh đồng ruộng, thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để ngắt bỏ ổ trứng mới nở, tỉa bỏ lá già diệt nhộng. Thực hiện tốt công tác điều tra phát hiện sớm khi sâu tuổi nhỏ, tiến hành phòng trừ khi mật độ sâu có khả năng ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của rau bằng một trong loại thuốc hóa học sau: Trebon 10EC, Reasgant 3.6 EC, Delfin WG, V.K 16WP,....

          - Đối với bọ nhảy : Sau khi thu hoạch rau, bà con cần thu dọn sạch toàn bộ tàn dư cây trồng trên ruộng đem tiêu huỷ để tránh lây lan mầm bệnh cũng như trứng và ấu trùng từ vụ trước sang vụ sau. Bọ nhảy trưởng thành ban ngày hoạt động mạnh, rất khó phòng trừ nhưng đêm ít hoạt động và thường tập trung giữa nõn cải nên tiến hành phun thuốc vào lúc chập tối để diệt trưởng thành bằng một trong các loại thuốc: Trebon 10EC, Reasgant 3.6 EC, Delfin 32WG....

          - Đối với rệp: Kiểm tra ruộng rau thường xuyên, nếu thấy mật độ rệp cao, và liên tục gia tăng sử dụng một trong các loại thuốc để phun trừ: Trebon 10EC, Actara 25WG, Reasgant 3.6 EC,…

- Đối với nhóm bệnh do nấm (bệnh sương mai, lở cổ rễ, bệnh thán thư,…)

 Thu dọn, tiêu hủy tàn dư thực vật và làm sạch cỏ dại để hạn chế nguồn bệnh. Làm đất kỹ trước khi gieo trồng, đảm bảo đất tơi xốp và thoát nước tốt, kết hợp bón phân cân đối. Thường xuyên kiểm tra giám sát đồng ruộng phát hiện sớm khi bệnh mới chớm xuất hiện, tiến hành phòng trừ bằng một trong các loại thuốc như: Mataxyl 25WP, Ridomil Gold 68WP, Daconil 500SC, Zineb Bul 80WP, Vali 5SL,…

  - Đối với bệnh hại do vi khuẩn (bệnh thối nhũn bắp cải, bệnh héo xanh vi khuẩn): Luân canh cây trồng hàng vụ để cắt đứt nguồn thức ăn và điều kiện gây hại của bệnh; vệ sinh đồng ruộng, thu dọn tàn dư cây trồng trên ruộng đem tiêu huỷ để tránh lây lan nguồn bệnh. Trong quá trình chăm sóc hạn chế làm tổn thương đến cây trồng, các vết thương trên cây có thể là nơi vi khuẩn xâm nhập. Tiến hành phun phòng trừ khi bệnh mới chớm xuất hiện bằng một trong loại thuốc hóa như: Staner 20WP, Kamsu 2SL, Xantocin 40WP,...

         Lưu ý: Khi sử dụng thuốc phải đọc kỹ hướng dẫn trên bao gói, đồng thời tuân thủ theo nguyên tắc 4 đúng để phát huy tối đa hiệu lực của thuốc BVTV./.

Chi cục Trồng trọt và BVTV Hà Tĩnh